درمان آسم کودکان: ۱۰ درمان خانگی آسم در کودکان+علائم و علل بیماری

شاید کم‌تر اتفاقی به اندازه‌ی مشاهده‌ی نفس نفس زدن و خس خس سینه‌ی فرزندتان به دلیل ابتلا به بیماری آسم، این چنین وحشتناک باشد؛ بیماری آسم نوعی بیماری التهابی ریه‌ها است که در میان کودکان شیوع بالایی دارد. در ادامه این نوشتار با روش های خانگی درمان آسم کودکان و علائم و علل بیماری آسم در کودکان آشنا می شویم.

 

طبق گزارش کالج آمریکایی آلرژی، آسم، و ایمونولوژی، بیماری آسم شایع‌ترین بیماری مزمن در میان کودکان است که باعث می‌شود دانش‌آموزان سالانه حدود ۱۳.۸ میلیون روز از کلاس‌های درس‌شان را از دست بدهند. هم‌چنین، این بیماری در بزرگسالان نیز باعث از دست رفتن حدود ۱۴.۲ میلیون روز کاری می‌شود.

ریه‌ها و مجاری تنفسی کودکان مبتلا به بیماری آسم، در اثر قرار گرفتن در معرض محرک‌هایی هم‌چون گرده‌های موجود در هوا، ابتلا به سرماخوردگی، یا هر نوع دیگر از عفونت‌های دستگاه تنفسی به آسانی دچار التهاب می‌شوند.

علت بروز بیماری آسم کودکان

علت اصلی بروز بیماری آسم در کودکان به طور کامل شناخته شده نیست. با وجود این، حساسیت بیش از اندازه‌ی دستگاه ایمنی بدن نقش مهمی در این میان ایفا می‌کند.

برخی دیگر از عواملی که می‌توانند به بروز این وضعیت منجر شوند، عبارت هستند از برخی انواع عفونت‌های مجاری تنفسی در سنین بسیار پایین و قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی نظیر دود سیگار یا سایر آلاینده‌های هوا. هم‌چنین، سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به بیماری آسم یا چاقی مفرط نیز می‌تواند خطر ابتلا به بیماری آسم را در سنین پایین افزایش دهد.

علائم آسم کودکان

علائم آسم در کودکان عبارت هستند از سرفه‌ی مکرر، ایجاد صدای سوت یا خس خس هنگام تنفس، تنگی نفس، گرفتگی سینه و درد سینه (به خصوص در خردسالان).

سایر علائم این بیماری نیز ممکن است شامل بروز مشکل در خوابیدن، رنج بردن از سرفه یا خس خس سینه هنگامی که وضعیت بیمار در اثر عفونت دستگاه تنفسی وخیم می‌شود، تاخیر در بهبودی یا ابتلا به برونشیت پس از بروز عفونت دستگاه تنفسی، و خستگی مفرط شوند.

علائم بیماری آسم ممکن است در میان کودکان متفاوت باشند، و امکان دارد این علائم به مرور زمان بهتر یا وخیم‌تر شوند.

مشاهده‌ی این‌که کودکان از بیماری آسم رنج می‌برد، بسیار دردناک است؛ زیرا این علائم می‌توانند در بازی کردن، ورزش کردن، مدرسه رفتن، و خوابیدن کودک اختلال ایجاد کند. تمام این عناصر می‌توانند تاثیر شدیدی بر رشد فیزیکی و هم‌چنین روانی کودک بگذارد.

متاسفانه، هیچ درمانی برای بیماری آسم وجود ندارد. ولی با انجام درمان‌های خانگی مناسب و تغییراتی در سبک زندگی، این امکان وجود دارد که علائم بیماری آسم را تحت کنترل در بیاورید، کیفیت زندگی کودک‌تان را بهبود ببخشید و از وارد آمدن آسیب به ریه‌های در حال رشدشان پیشگیری کنید.

درمان آسم کودکان

 

۱. کنترل محرک‌های بیماری آسم

از آن‌جا که بیماری آسم در کودکان به وسیله‌ی برخی عوامل خاص تحریک می‌شود، آگاهی از این محرک‌ها و تا حد امکان، اجتناب از آن‌ها بسیار با اهمیت است. آگاهی از این مسائل یکی از مهم‌ترین اقدامات برای کنترل حملات بیماری آسم است.

برخی از محرک‌های شایع بیماری آسم کودکان عبارت هستند از:‌

الف. سرماخوردگی یا سایر عفونت‌های دستگاه تنفسی
ب. مواد آلرژی‌زا، از قبیل غبار یا گرده.
پ. شوره‌های بدن حیوانات خانگی
ت. ورزش
ث. هوای سرد
ج. کپک و رطوبت
چ. ترشحات و بدن سوسک
ح. دود سیگار و سایر مواد تحریک کننده‌ی موجود در هوا
خ. سوزش شدید معده‌ (بازگشت اسید به مری یا GERD)

۲. زنجبیل

زنجبیل از جمله داروهای گیاهی مشهور و شناخته شده‌ای است که برای درمان بیماری آسم در کودکان کاربرد دارد. زنجبیل دارای خاصیت ضد التهابی است که به کاهش التهاب مجاری تنفسی و مهار انقباض این مجاری کمک می‌کند.

نتایج مطالعه‌ای در ۲۰۰۸ که در مجله‌ی کانادایی فیزیولوژی و داروشناسی به چاپ رسیدند نشان می‌دهند، زنجبیل انقباض مجاری تنفسی را مهار می‌کند و به درمان بیماری‌های تنفسی نظیر بیماری آسم نیز کمک می‌کند.

طبق نتایج مطالعه‌ی دیگری که در کنفرانس بین‌المللی انجمن سینه‌ی آمریکا ارائه شد، ترکیبات متعدد موجود در زنجبیل می‌توانند به آرام‌سازی بافت ماهیچه‌ای ظریف در مجاری تنفسی کمک ‌کنند؛ این ماهیچه‌ها در طول حملات بیماری آسم دچار انقباض می‌شوند. با وجود این، جهت تایید خواص زنجبیل برای کمک به درمان بیماری آسم در کودکان، مطالعات بیش‌تری مورد نیاز است.

الف. از کودک‌تان بخواهید روزانه ۲ الی ۳ فنجان دمنوش زنجبیل بنوشد. برای تهیه‌ی این دمنوش، می‌توانید حدود ۳ سانتی متر از زنجبیل تازه (که به قطعات کوچک خرد شده‌اند) را در یک قوری حاوی آب جوش بریزید. اجازه دهید قوری به مدت ۱۰ دقیقه روی شعله‌ی کم حرارت ببیند. این دمنوش را از صافی عبور دهید؛ اجازه دهید کمی خنک شود، و در نهایت،‌ آن را به کودک‌تان بدهید.
ب. هم‌چنین، می‌توانید آب زنجبیل، آب انار، و عسل را به مقدار مساوی با یکدیگر ترکیب کنید. روزی ۲ الی ۳ مرتبه، به اندازه‌ی یک قاشق غذاخوری از این ترکیب را به کودک‌تان بدهید.
پ. علاوه بر این‌‌ها، می‌توانید حتی آب‌نبات‌های زنجبیلی برای کودک‌تان تهیه کنید.

۳. زردچوبه

زردچوبه یکی دیگر از داروهای گیاهی موثر برای پیشگیری از حملات بیماری آسم در کودکان است.

زردچوبه حاوی ماده‌ی فعالی به نام کورکومین، آنتی‌اکسیدانی قدرتمند و ترکیب ضد التهابی، است که به مبارزه علیه علائم بیماری آسم کمک می‌کند.

نتایج مطالعه‌ای در ۲۰۱۴ که در نشریه‌ی پژوهش‌های بالینی و تشخیصی به چاپ رسیدند نشان می‌دهند، کپسول‌های کورکومین به بهبود انسداد مجاری تنفسی کمک می‌کنند، و مصرف آن‌ها به عنوان درمان مکمل موثر و بی خطری برای درمان آسم نایژه‌ای شناخته می‌شود.

الف. یک قاشق چای خوری پودر زردچوبه را در یک فنجان شیر بریزید و بجوشانید. سپس، اجازه دهید ترکیب شیر و زردچوبه کمی خنک شود، و در نهایت، آن را روزی ۲ بار به کودک‌تان بدهید.
ب. بعد از مشورت با پزشک و فقط با تایید وی، می‌توانید مکمل کورکومین نیز به کودک‌تان بدهید.

۴. عسل

عسل نیز از جمله داروهای طبیعی برای درمان بیماری آسم به شمار می‌رود. الکل و روغن‌های معطر موجود در عسل به کاهش علائم بیماری آسم کمک می‌کنند.

عسل غشای مخاطی موجود در مجاری تنفسی را آرام می‌کند. تجمع مخاط در لوله‌های برونش یا نایژه‌ها یکی از علت‌های بروز علائم بیماری آسم به شمار می‌رود.

هم‌چنین، عسل به مبارزه علیه سرفه و خس خس سینه‌ی ناشی از بیماری آسم نیز کمک می‌کند. مطالعه‌ای در ۲۰۱۴ که نتایج آن در نشریه‌ی بی‌ام‌اسی داروهای مکمل و جایگزین منتشر شدند، استنشاق عسل برای درمان و کنترل بیماری آسم در خرگوش‌های آزمایشگاهی موثر است. این مطالعه توانست نتایج امیدوارکننده‌ای از این روش درمانی را برای کنترل بیماری آسم در انسان تایید کند. البته، برای تایید نهایی این اثربخشی، مطالعات بیش‌تری با نمونه‌هایی در سطح وسیع‌تر مورد نیاز است.

الف. یک قاشق چای خوری عسل ارگانیک را در یک لیوان آب گرم حل کنید. این نوشیدنی را روزی ۲ الی ۳ مرتبه به کودک‌تان بدهید.
ب. هم‌چنین، می‌توانید نصف قاشق چای خوری پودر دارچین را با یک قاشق چای خوری عسل ارگانیک ترکیب کنید. این ترکیب را درست قبل از خواب به کودک‌تان بدهید.

هشدار:‌ هرگز به کودکان زیر یک سال عسل ندهید؛ زیرا این کار ممکن است باعث بروز بوتولیسم نوزادان شود.

۵. ویتامین D

ویتامین D برای درمان بیماری آسم موثر است. در واقع،‌ کمبود ویتامین D ممکن است یکی از عوامل بروز بیماری آسم باشد.

طبق نتایج مطالعه‌ای در ۲۰۱۶ که در نشریه‌ی اروپایی بررسی مطالعات پزشکی و داروشناسی منتشر شد، کمبود و نارسایی مکرر ویتامین D در کودکان مبتلا به بیماری آسم در مقایسه با گروه کنترل بسیار بیش‌تر بود. از این رو، این مطالعه نشان می‌دهد وجود سطوح پایین ویتامین D در بدن با عدم توانایی در کنترل بیماری آسم و افزایش شدت علائم آن در ارتباط است.

نتایج مطالعه‌ی دیگری در ۲۰۱۷ که در نشریه‌ی Cureus به چاپ رسیدند، نشان می‌دهند ویتامین D به خاطر اثرگذاری مثبت بر دستگاه ایمنی بدن، به شکل ویژه‌ای برای درمان بیماری آسم موثر است.

مطالعه‌ی دیگری در ۲۰۱۷ نیز که در نشریه‌ی پزشکی تنفسی لنست منتشر شد نشان می‌دهد، مصرف مکمل‌های ویتامین D شدت وخامت علائم بیماری آسم و الزام به استفاده از درمان سیستمیک به وسیله‌ی کورتیکو استروئیدها (کورتون) را کاهش می‌دهد.

الف. مصرف مکمل‌های ویتامین D یکی از آسان‌ترین راه‌ها برای کمک به تامین این ویتامین مهم برای بدن کودک‌تان است. برای آگاهی از دوز مناسب مصرف کودک‌تان حتما به پزشک مراجعه کنید.
ب. هم‌چنین، می‌توانید برای بهره‌مندی کودک‌تان از نور خورشید، در نخستین ساعات صبح – هنگامی که اشعه‌های آفتاب آن‌چنان شدید نیستند که به پوست کودک آسیب برسانند – از وی بخواهید دست‌کم ۱۰ دقیقه در معرض نور آفتاب قرار بگیرد.
پ. به علاوه، مواد غذایی غنی شده از ویتامین D نظیر آب پرتقال، شیر، ماست، و شیر بادام غنی از ویتامین D را در رژیم غذایی کودک‌تان قرار دهید.

۶. سیر

استفاده از سیر نیز برای حملات بیماری آسم درمان موثری به شمار می‌رود. سیر می‌تواند به درمان بیماری آسم و هم‌چنین کاهش و تسکین علائم ناشی از سایر امراض دستگاه تنفسی کمک کند.

سیر می‌تواند با افزایش تجزیه‌ی هیستامین، باعث کاهش میزان ترشح هیستامین در بدن شود. هیستامین به عنوان عاملی شناخته شده برای افزایش میزان التهاب در بیماران مبتلا به بیماری آسم به شمار می‌رود.

به علاوه، سیر حاوی ویتامین C است که به خنثی سازی اثرات رادیکال‌های آزاد کمک می‌کند؛ رادیکال‌های آزاد مولکول‌های ناپایداری هستند که باعث انقباض ماهیچه‌های ظریف موجود در مجاری تنفسی در بیماران مبتلا به آسم می‌شوند.

نتایج مطالعه‌ای در ۲۰۰۸ که در مجله‌ی ایرانی آلرژی، بیماری آسم، و ایمونولوژی به چاپ رسید،‌ نشان می‌دهند عصاره‌ی کهنه‌ی سیر دارای قابلیتی برای تضعیف اثرات التهابی در موش‌های آزمایشگاهی مبتلا به التهاب مجاری تنفسی آلرژیک است.

الف. ۲ حبه سیر را در یک چهارم فنجان شیر بجوشانید.
ب. اجازه دهید این جوشانده در دمای اتاق خنک شود.
پ. از این جوشانده روزی یک بار به کودک‌تان بدهید.

۷. ورزش

کودک‌تان را به فعالیت و انجام تمرین‌های ورزشی ترغیب کنید، زیرا ورزش برای رشد عمومی کودک از اهمیت بالایی برخوردار است. انجام مرتب فعالیت‌های بدنی می‌تواند کارکرد ریه‌ها را بهبود ببخشد؛ همین مسئله به کاهش علائم بیماری آسم منجر خواهد شد.

الف. قبل از انجام هر گونه فعالیت بدنی، از کودک‌تان بخواهید اندکی خود را با انجام نرمش و حرکات کششی گرم کند.
ب. دوچرخه‌سواری آرام، پیاده‌روی ملایم یا تند، و ورزش‌هایی نظیر گلف، شنا، ژیمناستیک، تنیس و سایر ورزش‌های راکتی جزء گزینه‌های مناسب ورزشی برای بیماران مبتلا به آسم به شمار می‌روند. این ورزش‌ها شامل دوره‌های کوتاه و متناوبی از تلاش و فعالیت بدنی هستند.
پ. در روزهای بسیار سرد یا بسیار گرم از کودک‌تان بخواهید داخل خانه یا باشگاه ورزشی به فعالیت بپردازد. اگر در این شرایط، کودک‌تان تمایل دارد در فضای باز ورزش کند، از وی بخواهید دهان‌اش را با ماسک با پارچه‌ای تمیز بپوشاند.
ت. در حین انجام فعالیت‌های ورزشی، از کودک‌تان بخواهید به جای دهان، فقط از طریق بینی نفس بکشد.

هشدار: اگر علائم بیماری آسم در کودک‌تان در اثر ورزش بدتر می‌شوند، نباید در انجام فعالیت‌های بدنی بیش از اندازه به خود فشار بیاورد.

۸. یوگا

انجام تمرین‌های یوگا برای کنترل بیماری آسم بسیار موثر است، زیرا فنون تنفسی در یوگا بسیار اهمیت دارند. استفاده از فنون تنفس صحیح در یوگا به کارکرد مناسب ریه‌ها کمک می‌کند. پوزیشن‌های مختلفی در یوگا وجود دارند که می‌توانند به درمان مشکلات تنفسی ناشی از بیماری آسم کمک کنند. طبق گزارش مطالعه‌ای در ۲۰۰۹ که نتایج آن در نشریه‌ی بین‌المللی یوگا منتشر شد، تمرین‌های تنفسی (پرانایاما)، به خصوص تمرین‌های بازدم، به بهبود کارکرد ریه کمک می‌کنند، و باید به عنوان بخشی از درمان بیماری آسم مرتبا انجام شوند.

مطالعه‌ی دیگری که نتایج آن در نشریه‌ی بنیاد همیاری کاکرین در ۲۰۱۶ منتشر شدند نشان می‌دهد، یوگا می‌تواند تاثیر مثبتی بر علائم بیماری آسم و کیفیت زندگی افراد مبتلا به این بیماری بگذارد، ولی اثرات آن بر کارکرد ریه و استفاده از دارو هم‌چنان نامشخص است.

با این‌که پوزیشن‌های مفید مختلفی برای کودکان مبتلا به بیماری آسم وجود دارند، یکی از این پوزیشن‌ها کاملا مورد علاقه‌ی کودکان است. مدل “‌پروانه‌ای‌”‌ یا بادا کوناسانا باعث تحریک کارکرد قلب و بهبود جریان خون در سراسر بدن، از جمله ریه‌ها، می‌شود.

این کار را هر روز با کودک‌تان انجام دهید و وی را به انجام این کار ترغیب کنید؛ به این ترتیب، به زودی تغییرات مثبتی را در وضعیت سلامتی کودک‌تان مشاهده خواهید کرد.

برای انجام حرکت پروانه باید طبق دستورالعمل زیر عمل کنید:

الف. صاف روی زمین بنشینید،‌ به گونه‌ای که پاهای‌تان نیز به سمت جلو صاف شده باشند.
ب. زانوهای‌تان را خم کنید و پاهای‌تان را به سمت داخل بکشید.
پ. کف پاهای‌تان را به هم بچسبانید، و در حدود ۱۵ سانتی متری از لگن‌تان قرار دهید.
ت. پاهای‌تان را محکم با دست‌‌های‌تان بگیرید.
ث. نفس عمیق بکشید، و ران‌ها و زانوهای‌تان را به سمت پایین فشار دهید.
ج. اکنون به شکل معمول نفس بکشید، و هر دوی پاهای‌تان را بالا و پایین بیاورید.
چ. به آرامی و به تدریج سرعت این کار را افزایش دهید، و به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه به این کار ادامه دهید.
ح. سرعت‌تان را کم کنید و در نهایت، از حرکت بایستید.
خ. چند نفس عمیق و بلند بکشید و به آرامی پاهای‌تان را به سمت جلو صاف کنید.

۹. کیفیت هوا

برای کاهش حملات بیماری آسم، باید به کیفیت هوایی که کودک‌تان از آن تنفس می‌کند، ‌به خوبی توجه کنید. آب و هوای بسیار گرم و به شدت مرطوب، و هم‌چنین کیفیت پایین هوا می‌توانند علائم بیماری آسم را در کودکان شدیدتر کنند. هم‌چنین، از قرار گرفتن کودک‌تان در نواحی به شدت آلوده جلوگیری کنید، زیرا این وضعیت می‌تواند باعث تحریک حملات آسم در کودک شود.

الف. جهت کاهش رطوبت هوای داخل اتاق و گرده‌های هوای ناشی از درختان،‌گیاهان، و ذرات موجود در هوای خانه، برای اتاق خواب کودک مبتلا به بیماری آسم حتما از دستگاه تهویه‌ی هوا استفاده کنید.
ب. در طول فصل‌های آلوده‌ و هم‌چنین پر گرد و غبار سال، درها و پنجره‌های خانه را ببندید.
پ. در دستگاه تهویه‌ی خانه، حتما از فیلترهای مخصوص ذرات ریز استفاده کنید.
ت. اگر در نواحی آب و هوایی مرطوب زندگی می‌کنید، حتما از دستگاه رطوبت گیر استفاده کنید.
ث. در صورت امکان، به منطقه‌ای مهاجرت کنید که کودک‌تان بتواند به راحتی از هوای خشک و مطبوع بهره‌مند شود.
ج. از قرار دادن کودک‌تان در دماهای متفاوت، ظرف یک مدت کوتاه، خودداری کنید.

۱۰. تغییرات غذایی

رعایت یک رژیم غذایی مناسب برای حفظ سلامتی تمام افراد الزامی است، به خصوص برای کودکان مبتلا به بیماری آسم. رعایت یک رژیم غذایی سرشار از ویتامین C، ویتامین E، بتا کاروتن، فلاونوئید، منیزیوم، سلنیوم، و اسیدهای چرب امگا-۳  برای بیماران مبتلا به آسم بسیار مفید است.

الف. میوه‌ها و سبزی‌های تازه و ارگانیک زیادی در رژیم غذایی کودک‌تان قرار دهید.
ب. غذاهای حاوی اسیدهای چرب امگا-۳  از قبیل ماهی سالمون، ماهی تن، تخم کتان و غیره‌ی بیش‌تری به کودک‌تان بدهید.
پ. هنگام آشپزی، ادویه و چاشنی‌هایی نظیر مریم گلی، پونه‌ی کوهی، زنجبیل، و زردچوبه را در غذاها استفاده کنید.
ت. از دادن غذاهای فرآوری و بسته بندی شده‌ی حاوی افزودنی‌ها و مواد نگهدارنده‌ی مصنوعی به کودک‌تان پرهیز کنید.
ث. چنان‌چه کودک‌تان به پروتئین‌های موجود در شیر آلرژی (حساسیت) دارد یا مبتلا به عدم تحمل لاکتوز است، از دادن محصولات لبنی و شیر به آن‌ها پرهیز کنید.
ج. از پختن غذاهای بسیار سنگین و چرب خودداری کنید، زیرا این نوع غذاها التهاب مجاری تنفسی را افزایش می‌دهند و اثربخشی داروهای رایج تسکین دهنده‌ی علائم بیماری آسم را مهار می‌کنند.

نکات تکمیلی

الف. جهت کمک به نرم شدن خلط باقی مانده در سینه، قفسه‌ی سینه‌ی کودک را با روغن کنجد گرم ماساژ دهید.
ب. چاقی مفرط از جمله عوامل خطر اصلی برای ابتلا به بیماری آسم به شمار می‌رود؛ از این رو، از رژیم غذایی مملو از کالری‌هایی که می‌توانند به افزایش وزن کودک منجر شوند، دوری کنید.
پ. از آن‌جا که حساسیت (آلرژی) غذایی – که عموما شامل حساسیت به بادام زمینی، ماهی و میگو، تخم مرغ، و شیر می‌شود – می‌تواند باعث تحریک حملات بیماری آسم شود، لازم است به آن‌چه کودک‌تان می‌خورد به خوبی توجه داشته باشید – به ویژه، هنگامی که در خارج از خانه غذا می‌خورید.

ت. کودک‌تان را در معرض دود سیگار قرار ندهید؛‌ قرار گرفتن در معرض دود تنباکو از جمله محرک‌های شایع برای حملات بیماری آسم به شمار می‌رود.
ث. اگر کودک‌تان به شوره‌ی بدن حیوانات حساسیت دارد، توصیه می‌شود حیوانات خانگی دارای پرز یا پر را از کودک‌تان دور نگه دارید.
ج. اگر در خانه از حیوانات خانگی نگهداری می‌کنید، مرتبا آن‌ها را حمام کنید یا از موهای‌شان مراقبت کنید تا میزان پخش شوره‌ی بدن‌شان را در خانه کاهش دهید.
چ. برای کمک به کنترل بیماری آسم فرزندتان، سایر اطرافیان‌تان را نیز از مشکل وی آگاه کنید.