ثروتمند شدن در کم ترین زمان ، رویای ایرانیان
ثروتمند شدن در کوتاه ترین زمان رویای این روزهای ایرانیان
رویای اکثر ایرانیان این روزه ها ثروتمند شدن در کوتاه ترین زمان ممکن است. شرایط دشوار اقتصادی باعث شده است هزاران نفر از جوانان ایرانی برای ثروتمند شدن به بازاریابی چند مرحله‌ای روی بیاورند حتی اگر کارشناسان این کار را به مثابه فروش هرمی بدانند که قانونی نیست. این کارها رویای ثروتمند شدن در کوتاه ترین زمان را تحقق می بخشد.
گاردین نوشت: یک روز سرد بارانی بود. زنی حدودا چهل ساله روی سکو منتظر قطار متروی بعدی بود.
وی دختر سه ساله‌اش را که دورش یک پتو پیچیده شده بود زیر چادر مشکی اش گذاشته بود تا از فرزندش در برابر باد محافظت کند. قطار رسید و این زن سوار شد.
مریم، مادر دو فرزند است. شوهر او خود اشتغال است و خودش هم در یک مهد کودک مربی است و فرزند خردسالش را هر روز با خود سرکار می‌برد.
مریم در قطار به من گفت :« با درآمدی که ما داریم ، باید روز به روز زندگی کنیم. ما هرگز نمی‌توانیم یک آپارتمان بخریم و اجاره پرداخت نکنیم. به همین دلیل ، من به تازگی وارد یک شرکت بازاریابی چند مرحله‌ای شده‌ام. من امیدوارم در دو یا سه سال آینده بتوانم یک آپارتمان بخرم تا بچه‌هایم بتوانند زندگی راحت داشته باشند.»
وقتی قطار نزدیک ایستگاه رسید و مریم می‌خواست از قطار پیدا شود ، شماره تلفن خود را داد و گفت :« اگر به دنبال یک کار پر سود هستی و می‌خواهی رویاهایت به حقیقت بپیوندد، با من تماس بگیر. من می‌توانم تو را به شرکتمان ببرم و تو هم می‌توانی بازاریاب شوی.»
در ایران که افراد زیادی برای جور کردن دخل و خرج خود تقلاء می‌کنند، شرکت‌های بازاریابی چند مرحله‌ای وعده برخورداری از زندگی بهتر را می‌دهند. صرف نظر از هشدارهایی که اقتصاددانان در مورد غیر واقعی بودن این وعده‌ها می‌دهند، رویای ثروتمند شدن در کوتاه ترین زمان افراد زیادی را جذب می‌کند.
شیوه تجارت مبتنی بر بازاریابی چند مرحله‌ای که به بازاریابی شبکه‌ای شهرت دارد ساده است. بازاریاب با خرید یک محصول از یک شرکت و فروش آن به صورت شخصی ، کسب درآمد می‌کند.
در بیشتر کسب و کارهایی که بر اساس بازاریابی چند مرحله ای فعالیت می‌کنند، بازاریاب تشویق می‌شود نمایندگان دیگر فروش را بکار بگیرد و از فروش‌هایی که این افراد دارند، حق کمیسیون بیشتری دریافت کند.
این مدل، حدود سال 2005 به تدریج در ایران ظاهر شد و ظرف چند سال محبوبیت پیدا کرد. در حال حاضر 14 شرکت فعال و قانونی بازاریابی چند مرحله‌ای در ایران با داشتن نزدیک به 150 شعبه وجود دارد.
نویسنده مقاله در ادامه نوشت : من اندکی پس از دیدار با مریم ، برای آشنایی با شیوه کار به شرکت (…) رفتم که یک شرکت فعال در زمینه بازاریابی چند مرحله‌ای است و از طریق آموزش ، افراد را جذب می‌کند.
یک بازاریاب جوان در اتاقی که پر از افراد عمدتا جوان دیگر بود می‌گفت :« بازاریابی چند مرحله‌ای ، سومین کار پر سود در جهان است.»
این فرد معرفی کننده می‌گفت (…)بزرگترین شرکت در نوع خود در ایران با 30 شعبه و 150،000 بازاریاب در سراسر کشور است. این شرکت مبادرت به فروش انواع مختلفی از محصولات از جمله لوازم آرایشی، تجهیزات آشپزخانه، ادویه جات ، ترشی جات و لوازم جانبی اتاق خواب می‌کند.
بازاریاب توضیح داد برای شروع ، یک فرد باید بیش از 300 دلار محصولات از شرکت خریداری کند. فرد بازاریاب با فروش هر محصول به خریدار بعدی، 10-12 درصد حق کمیسیون بدست می‌آورد.
وی افزود :« اما اگر شما می‌خواهید سود بیشتری به دست آورید باید بازاریاب‌های بیشتری استخدام و کمیسیون‌های خریدهای آنها را هم دریافت کنید. اگر این دستور العمل‌ها را اجراء کنید ، با دو تا سه ساعت کار در روز و در مدت دو تا چهار سال ، مقدار قابل توجهی پول بدست می‌آورید و این در هیچ حرفه دیگری قابل تصور نیست.»
بسیاری از اقتصاددانان موافق بازاریابی چند مرحله‌ای نیستند. این شیوه منتقدانی از جمله در میان نمایندگان سرشناس مجلس در کمیسیون‌های اقتصاد، صنعت و حقوقی دارد.
یک استاد دانشگاه در رشته اقتصاد در تهران به من گفت بازاریابی چند مرحله‌ای ، یک کلاهبرداری است و چنین کسب و کاری مبتنی بر حقه بازی و معمولا در اقتصادی ضعیف افزایش و رشد می‌یابد که در آن مردم از لحاظ مالی رنج می‌برند.»
این اقتصاددان گفت: « رکود اقتصادی ایران در طول چند سال گذشته، نرخ بالای بیکاری، درآمد پایین و تورم، همگی مردم را به در پیش گرفتن چنین مشاغل کاذبی تشویق کرده است. از تمام کسانی که به کسب و کارها به صورت بازاریابی چند مرحله‌ای ملحق می‌شوند ، تنها چند نفر در بالای هرم سود می‌برند. سایر افراد پول چندانی بدست نمی‌آورند.»
وی تاکید کرد در اصل، بازاریابی چند مرحله‌ای همان فروش هرمی است. اما یک تفاوت وجود دارد هر چند این تفاوت زیاد آشکار نیست. در یک طرح هرمی، درآمد یک عضو در درجه اول به استخدام افراد دیگر در شبکه بستگی دارد و به فروش یک محصول ارتباط ندارد.
شرکت‌های طرح هرمی در ایران حدود سال 2000 شروع به محبوبیت یافتن کردند.
دولت سال 2006 فعالیت‌های این شرکت‌ها را ممنوع کرد اقدامی که قبلا در انگلیس و آمریکا انجام شده بود. بسیاری از شرکت‌ها بسته و چند نفر دستگیر شدند.
بر خلاف شرکت‌های هرمی، شرکت‌های بازاریابی چند مرحله‌ای ، قانونی هستند.
وزارت صنعت، معدن و تجارت این شرکت‌ها را به رسمیت می‌شناسد زیرا سود اصلی آنها به جای استخدام دیگران از فروش یک محصول حاصل می‌شود.
جوان بازاریاب در زمان معرفی شیوه کار سعی کرد کارش را بی اشکال نشان دهد و گفت :« ما مجوز داریم و به دولت مالیات می‌دهیم بنابراین راهی وجود ندارد که دولت مانع فعالیت ما شود.»
در عین حال ، این اقتصاددان گفت شرکت‌های بازاریابی چند مرحله‌ای هر وضعیتی داشته باشند ، به فعالیت‌های غیرمنصفانه‌ای می‌پردازند.
وی گفت :« بله ، این شرکت‌ها مجوز دریافت می‌کنند اما آنچه واقعا انجام می‌دهند معمولا فراتر از چارچوب قانونی است.»
وزارت صنعت پانزده شرکت بازاریابی چند مرحله‌ای را در فهرست شرکت‌های قانونی قرار داده است و مجوز یک شرکت ماه اوت به سبب « تخلفات گسترده » به حالت تعلیق درآمد. پنج شرکت دست کم یک بار اخطار گرفته‌اند. Biz با چهار بار دریافت اخطار بیشتر از بقیه اخطار گرفته است.
اما بازاریابی چند مرحله‌ای هنوز هم برای بسیاری از ایرانی‌ها به ویژه جوان‌ها خوشایند است.
بازاریاب جوان شرکت (…)خطاب به حاضران گفت :« من مهندسی عمران خواندم ولی نتوانستم یک شغل مرتبط با رشته خود و با درآمد معقول پیدا کنم. من بیست ماه است در اینجا به عنوان بازاریاب کار می‌کنم.من تا به حال 400 نفر را استخدام کرده‌ام. شاید من هنوز پول مورد نظرم را بدست نیاورده باشم اما قصد ندارم امیدم را از دست بدهم. من تمام وقت خود را در این شرکت صرف می‌کنم و امیدوارم در مدت یک یا دو سال آن میزان پولی را که نیاز دارم بدست آورم.»
این اقتصاددان معتقد است چنین رویاهایی به ویژه ثروتمند شدن در کوتاه ترین زمان شکست خواهند خورد.
وی گفت :« من فکر می‌کنم در حالی که فعالیت‌های این شرکت‌ها افزایش می‌یابد، دولت قصد دارد کنترل خود را بر آنها تشدید کند و این شرکت‌ها را ببندد. در نهایت ما با جوانانی روبرو خواهیم بود که به اهداف خود نرسیده‌اند و بسیار مایوس هستند.»