درمان کمبود روی: ۱۷ نشانه کمبود روی و بهترین مواد غذایی برای درمان

یکی از مشکلات همه‌گیر که شاید بیش‌تر آدم‌های جهان از آن بی‌خبر باشند، کمبود روی (زینک) است. به گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، کمبود روی به عنوان یکی از مهم‌ترین مشکلات سلامتی در بیش‌تر کشورهای دنیا به شمار می‌رود، و شیوع جهانی آن ۳۱ درصد تخمین زده می‌شود. در این نوشتار همراه ما باشید تا درباره درمان کمبود روی نکات بسیار خوبی بدانید و ۱۷ نشانه کمبود روی و بهترین مواد غذایی برای درمان را بشناسید.

شاید آدم‌هایی که در جوامع مدرن زندگی می‌کنند و به آسانی می‌توانند انواع مواد غذایی غنی شده و مکمل‌های مولتی‌ویتامینرا از هر فروشگاهی تهیه کنند، ‌به طور کلی از مشکلات جهانی سلامت که روزانه می‌توانند زندگی میلیون‌‌ها نفر را تحت تاثیر قرار دهند، بی‌خبر باشند.

با وجود این، حتی آدم‌هایی هم که در جوامع مدرن زندگی می‌کنند باید به یک نکته‌ی مهم توجه کنند؛ مصرف مواد غذایی غنی شده با مواد مغذی به این معنی نیست که همواره بدن می‌تواند به طور مناسب آن‌ها را جذب کند؛ بلکه کمبود روی (زینک) دارای عوامل خطر متعددی است که در کمین همه‌ی آدم‌ها نشسته‌اند. حتی آدم‌هایی که در کشورهای توسعه یافته و صنعتی زندگی می‌کنند نیز از ابتلا به کمبود روی در امان نیستند.

کمبود روی در سراسر جهان

کمبود روی به عنوان پنجمین عامل اصلی خطر ابتلا به بیماری در سراسر جهان شناخته می‌شود؛ مردم کشورهای توسعه نیافته، به دلیل ارتباط میان کمبود روی با اسهال کودکان و ذات الریه (سینه پهلو)، مرتبا با آمار بالای مرگ و میر مواجه هستند.

کمبود روی آن‌چنان به یکی از جدی‌ترین مشکلات جهانی تبدیل شده است که ۱۷۶،۰۰۰ مورد مرگ ناشی از اسهال، ۴۰۶،۰۰۰ مورد مرگ ناشی از ذات الریه، و ۲۰۷،۰۰۰ مورد مرگ ناشی از مالاریا در اثر کمبود این عنصر مهم اتفاق می‌افتند؛ این مرگ و میرها عمدتا در آفریقا، شرق مدیترانه، و جنوب شرق آسیا رخ می‌دهند.

همه‌ی آدم‌ها، اعم از پیر و جوان، برای ادامه‌ی زندگی به مصرف مرتب روی (زینک) نیاز دارند؛ به همین دلیل نیز از روی به عنوان عنصر “‌کم‌مقدار ضروری‌”‌ برای بدن یاد می‌شود. حتی گیاهان و حیوانات نیز برای بقا به مصرف زینک و درمان کمبود روی نیاز دارند! این عنصر که در تمام سلول‌ها، اندام‌ها، استخوان، بافت‌ها، و مایعات بدن وجود دارد، بیش از همه، در غده‌ی پروستات و اسپرم مردان یافت می‌شود.

علائم کمبود روی

متاسفانه، میلیون‌ها آدم در جهان دچار کمبود روی هستند و کاملا از این وضعیت‌ بی‌خبر هستند. خوشبختانه، اگر مراقب برخی نشانه‌های کلیدی کمبود روی در بدن‌تان باشید، می‌توانید پیش از آن‌که اوضاع به سرعت برای‌تان وخیم شود، از این وضعیت باخبر شوید. هفت شایع‌ترین علامت کمبود روی که باید از آن‌ها باخبر باشید،‌ عبارت هستند از:

۱. کارکرد ضعیف دستگاه عصبی

وجود روی (زینک) یقینا برای رشد و عملکرد عصب‌روانشناختی بسیار ضروری است؛ کاهش سطوح روی در بدن با ابتلا به اختلالات حرکتی و کم توجهی در نوزادان در ارتباط است؛ این اختلالات می‌توانند تا سنین بزرگسالی نیز با فرد همراه باشند. طبق کشفیات دانشمندان چینی که نتایج آن در مجله‌ی آمریکایی تغذیه‌ی بالینی منتشر شدند، مصرف مکمل روی که می‌تواند تنها ۵۰ درصد از میزان توصیه شده و مورد نیاز بدن را تامین کند، توانست مشکلات مربوط به اختلال توجه را در افراد بهبود ببخشد.

ولی نباید همین الان بروید و بدن کودک‌تان مملو از روی کنید! پژوهش‌ها دریافته‌اند، روی در شرایطی به خوبی جذب می‌شود که تعادل مناسبی از سایر مواد مغذی نیز در بدن وجود داشته باشند؛ مانند آن‌چه در غذاهای کامل وجود دارد. به همین خاطر نیز مراجعه نزد پزشک متخصص مراقبت‌های سلامت طبیعی و کسب راهنمایی‌های لازم برای تشخیص کمبود روی از اهمیت زیادی برخوردار است.

۲. ضعف دستگاه ایمنی بدن

روی (زینک) برای حفظ سلامت کارکرد ایمنی بدن نیز بسیار ضروری و لازم است. به ویژه، وجود این عنصر برای موارد زیر بسیار ضروری است:‌

الف. رشد لنفوسیت تی و تبدیل آن به گلبول‌های سفید خون که بدن برای مبارزه با بیماری‌ها به آن‌ها نیاز دارد.
ب. آپوپتوز (یا مرگ برنامه‌ریزی شده‌ی سلول) جهت از بین بردن باکتری‌ها، ویروس‌ها، و سلول‌های سرطانی.
پ. رونویسی ژنتیکی، نخستین مرحله از فرایند بیان ژن.
ت. کارکردهای حفاظتی از غشای سلولی.

هم‌چنین، روی به عنوان ماده‌ی ساختاری و تشکیل دهنده‌ی اصلی بسیاری از گیرنده‌های هورمونی و پروتئین‌هایی به شمار می‌رود که به سلامت و تعادل خلق و خو، و هم‌چنین کارکرد دستگاه ایمنی بدن کمک می‌کنند.

۳. اسهال

‌در اثر اختلال در کارکرد ایمنی بدن که در نتیجه‌ی همه‌گیری کمبود روی (زینک) اتفاق می‌افتد، ابتلا به بیماری اسهال به طور مداوم به عنوان یکی از نگرانی‌های اصلی سلامت عمومی در بسیاری از جوامع به شمار می‌رود. سالانه نزدیک به دو میلیون کودک در کشورهای در حال توسعه به اسهال مبتلا می‌شوند؛ این کودکان بیش از دیگران در برابر باکتری اشریشیا کلی و سایر عفونت‌های باکتریایی آسیب‌پذیر هستند. با این حال، طبق شواهد علمی، مصرف مکمل روی فقط برای درمان نوزادان بالای ۶ ماه موثر است؛ از این رو، قبل از تجویز خودسرانه‌ی روی برای نوزادتان، حتما با یک متخصص اطفال مشورت کنید.

۴. آلرژی‌ها: غذایی و محیطی

استرس مزمن باعث ایجاد خستگی آدرنال می‌شود و این وضعیت می‌تواند به کمبود کلسیم، منیزیوم، و روی در بدن منجر شود؛ کمبود این مواد مغذی نیز به افزایش سطوح هیستامین در بدن منجر خواهد شد. روی (زینک) از عوامل کلیدی برای ذخیره‌ی هیستامین در بدن به شمار می‌رود.

بنابراین، علی‌رغم این‌که لازم است هیستامین در بدن ذخیره شود، کمبود روی باعث ترشح هر چه بیش‌تر هیستامین در مایعات بافت اطراف بدن می‌شود. این وضعیت از دو جهت دارای اهمیت است:

الف. افزایش بیش از حد هیستامین در بدن باعث ایجاد بسیاری از علائم شایع مربوط به آلرژی (حساسیت) می‌شود؛ علائمی از قبیل آبریزش بینی، عطسه، کهیر، و غیره.
ب. بالا بودن سطوح هیستامین در بدن،‌ حساسیت بدن را نسبت به تمام واکنش‌های آلرژیک (حساسیتی) افزایش می‌دهد.

۵. نازک شدن تارهای مو

از جمله ناراحتی‌های شایع در میان آدم‌های مبتلا به خستگی آدرنال، ابتلا به کمبود روی است؛ کمبود روی نیز با کم کاری تیروئید ارتباط دارد؛ کم کاری تیروئید از جمله علت‌های نازک شدن تار مو و طاسی سر است که غالبا نادیده گرفته می‌شود. طبق یافته‌های پژوهشگران هندی، وجود هورمون‌های تیروئید برای جذب روی (زینک) بسیار اهمیت دارد. در نتیجه، ریزش موی ناشی از کم کاری تیروئید ممکن است به تنهایی با کمک تیروکسین بهبود نیابد و شاید لازم باشد از مکمل‌های روی نیز استفاده شود.

با مطالعه‌ی ۱۰ نکته‌ عجیب برای داشتن موهای بلند و طبیعی و هم‌چنین ۱۱ ماده‌ی طبیعی برای تقویت رشد مو بیش از پیش به اهمیت روی (زینک) برای سلامتی و زیبایی‌تان پی خواهید برد.

۶. نشت روده

ابتدا، حدود ۷۰ سال پیش برای نخستین بار، دانشمندان طی مطالعاتی در خصوص ارتباط میان روده و پوست به این نکته دست یافتند که نشت روده (نفوذپذیری روده) می‌تواند باعث بروز بسیاری از وضعیت‌ها و بیماری‌ها شود؛ از جمله، عدم جذب مواد مغذی در بدن، اختلالات پوستی، آلرژی‌ها، بیماری خود ایمنی، و مشکلات تیروئید. مکمل‌های حاوی روی که از لحاظ بالینی نشان داده‌اند می‌توانند به رفع تغییرات نفوذپذیری روده کمک کنند، قادر هستند نشت روده را در بیماران مبتلا به بیماری کرون بهبود ببخشند.

سایر اختلالات گوارشی نیز نظیر نشت روده، علاوه بر آن که بر جذب مواد مغذی تاثیر منفی می‌گذارند، باعث ایجاد ناراحتی‌های زیادی نیز در زندگی می‌شوند؛ ۸ روش طبیعی درمان مشکلات گوارشی که باید بدانید، کمک‌تان می‌کنند از شر این مشکلات به طبیعی‌ترین شکل ممکن خلاص شوید.

۷. آکنه یا بثورات پوستی

ابتلا به سندرم نشت روده می‌تواند باعث بروز مشکلات پوستی بسیاری شود؛ به همین دلیل نیز برخی آدم‌ها در اثر کمبود روی در بدن‌شان ممکن است به بثورات پوستی و حتی آکنه مبتلا شوند.

هم‌چنین، بر اساس مقاله‌ی ۲۵ درمان خانگی لکه‌های تیره که واقعا اثر می‌کنند، روی (زینک) می‌تواند به تقویت تولید کلاژن در پوست و درمان لکه‌های تیره نیز کمک کند.

عوامل خطر ابتلا به کمبود روی

آیا شما هم در معرض ابتلا به کمبود روی قرار دارید؟ پس بهتر است بدانید، آدم‌هایی که به وضعیت‌های زیر دچار هستند، بیش از سایرین در معرض ابتلا به کمبود روی قرار دارند:

الف. اعتیاد به الکل: سابقه‌ی طولانی مدت و مصرف بیش از حد الکل با کاهش جذب روی در بدن ارتباط مستقیم دارد؛ از این رو، این وضعیت می‌تواند آدم‌ها را به اندازه‌ی قابل توجهی در خطر ابتلا به کمبود روی قرار دهد. هم‌چنین نوشیدن الکل سبب ۷ نوع سرطان می‌شود.
ب. دیابت: بیش‌تر پزشکان معتقدند، آدم‌های مبتلا به دیابت باید محصولات حاوی روی را با احتیاط مصرف کنند، زیرا دوزهای بالای این ماده می‌تواند به شکل خطرناکی قند خون را کاهش دهد.
پ. همودیالیز: بیماران تحت درمان همودیالیز نیز در معرض خطر کمبود روی قرار دارند، و ممکن است به مصرف مکمل‌ها برای درمان کمبود روی نیاز داشته باشند.
ت.  HIV (ویروس نقص ایمنی انسانی) / ایدز: کمبود روی می‌تواند طول عمر بیماران مبتلا به ایدز را کاهش دهد؛ به همین دلیل این بیماران باید در این خصوص احتیاط لازم را به خرج دهند.
ث. سندرم جذب مواد مغذی: بروز اختلال در جذب مواد مغذی نیز می‌تواند آدم‌ها را در معرض خطر شدید ابتلا به کمبود روی قرار دهد.
ج. آرتریت روماتوئید: میزان جذب روی در بدن بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید کم‌تر است و ممکن است به مصرف مکمل‌ها برای درمان کمبود روی نیاز پیدا کنند.

هم‌چنین، موسسه‌ی لینوس پاولینگ آدم‌هایی را که در وضعیت‌های زیر قرار دارند نیز، تا حدودی، در معرض خطر ابتلا به کمبود روی می‌داند:

الف. نوزادانی که زودتر از موعد و با وزن پایین متولد شده‌اند.
ب. نوزادان و خردسالانی که از شیر مادر تغذیه کرده‌اند و به اندازه‌ی کافی مواد غذایی غنی از روی مصرف نکرده‌اند.
پ. زنان باردار و شیرده.
ت. بیمارانی که تغذیه‌ی وریدی دریافت می‌کنند.
ث. آدم‌هایی که دچار سوء تغذیه هستند؛ از جمله آن‌هایی که به کم اشتهایی و پرخوری عصبی مبتلا هستند.
ج. آدم‌هایی که به اسهال شدید یا مداوم دچار هستند.
چ. آدم‌هایی که دچار بیماری التهاب روده هستند.ح. آدم‌هایی که به بیماری مزمن کلیه مبتلا هستند.
خ. آدم‌هایی که دچار کم‌خونی داسی ‌شکل هستند.
د. آدم‌هایی که از داروهایی نظیر آنتی‌بیوتیک‌های تتراسایکلین و فلوروکینولون و هم‌چنین بیس فسفونات استفاده می‌کنند، ممکن است دچار کاهش جذب روی و داروی مصرفی شوند؛ در این صورت، به تدریج و به طور بالقوه اثربخشی دارو نیز کاهش می‌یابد.
ذ. آدم‌های سالخورده (۶۵ سال به بالا)
ر. گیاهخواران افراطی: نیاز بدن به مصرف روی (زینک)، بیش از ۵۰ درصد از آن‌چه گیاهخواران افراطی با خوردن مواد غذایی نظیر غلات و حبوبات دریافت می‌کنند، بیش‌تر است؛ زیرا اسید فیتیک موجود در این غذاها باعث کاهش جذب روی می‌شود.

۱۰ بهترین ماده‌ی غذایی سرشار از روی برای درمان کمبود روی

اگر فکر می‌کنید ممکن است به کمبود روی دچار شوید، و به سرعت به بهبود سطوح روی در بدن‌تان نیاز دارید، بهتر است از مکمل‌ها و منابع کاملا طبیعی برای درمان کمبود روی استفاده کنید. مکمل‌ها عموما حاوی اشکال مختلفی از روی هستند؛ از جمله استات روی، گلوکونات روی، و سولفات روی. درصد عنصر موجود در این مکمل‌ها متفاوت است. طبق گزارش مؤسسه ملی سلامت ایالات متحده، “‌از لحاظ میزان جذب، زیست‌فراهمی، و تحمل پذیری، پژوهش‌ها تفاوت خاصی را میان اشکال مختلف روی تعیین نکرده‌اند‌،‌”‌ بنابراین، مصرف مرتب مواد غذایی سرشار از روی (زینک) روش بهتری برای تامین این ماده‌ی مغذی برای بدن به شمار می‌رود.

درمان کمبود روی

۱. تخمه کدو – نصف فنجان: ۸.۴ میلی گرم (۵۷ درصد ارزش روزانه)
۲. گوشت گوساله‌ی ارگانیک – حدود ۱۱۴ گرم: ۵.۲ میلی گرم (۳۲ درصد ارزش روزانه)
۳. گوشت بره – حدود ۱۱۴ گرم: ۵.۲ میلی گرم (۳۲ درصد ارزش روزانه)
۴. بادام هندی – نصف فنجان: ۳.۸ میلی گرم (۲۵ درصد ارزش روزانه)
۵. نخود – یک فنجان پخته شده: ۲.۵ میلی گرم (۱۷ درصد ارزش روزانه)

۶. قارچ – یک فنجان پخته شده: ۱.۹ میلی گرم (۱۳ درصد ارزش روزانه)
۷. گوشت مرغ – حدود ۱۱۴ گرم: ۱.۶ میلی گرم (۱۲ درصد ارزش روزانه)
۸. کفیر یا ماست – یک فنجان: ۱.۴ میلی گرم (۱۰ درصد ارزش روزانه)
۹. اسفناج – یک فنجان پخته شده: ۱.۴ میلی گرم (۹ درصد ارزش روزانه)
۱۰. پودر کاکائو – یک قاشق غذاخوری: ۰.۴ میلی گرم (۲ درصد ارزش روزانه)

علاوه بر این‌ها، یکی از ۴۰ خاصیت علمی شیر سویا برای سلامتی و زیبایی، پیشگیری از ناشنوایی در سالخوردگی است. شیر سویا غنی از آهن و روی (زینک) است؛ این مواد باعث بهبود جریان خون در گوش می‌شوند.

عوارض جانبی مصرف بیش از اندازه‌ی روی

بیش‌تر متخصصان و پزشکان معتقدند، مصرف دوزهای بالای روی (زینک) در دوره‌های زمانی طولانی ممکن است مضر باشد. مصرف بیش از اندازه‌ی روی می‌تواند باعث سرفه، خستگی مفرط، تب، درد معده، و شماری از سایر مشکلات و وضعیت‌ها شود. حتی برخی از منابع ادعا می‌کنند:

“‌مصرف بیش از ۱۰۰ میلی گرم مکمل روی در طول روز یا مصرف مکمل‌های حاوی روی به مدت بیش‌تر از ۱۰ سال خطر ابتلا بهسرطان پروستات را دو برابر می‌کند. هم‌چنین، این نگرانی وجود دارد که مصرف مقادیر زیاد داروی مولتی‌ویتامین به همراه مصرف جداگانه‌ی مکمل روی (زینک) احتمال مرگ ناشی از سرطان پروستات را افزایش دهد!‌”‌

به علاوه، مصرف مرتب بیش از ۴۵۰ میلی گرم در هر روز می‌تواند بر سطوح آهن موجود در خون نیز تاثیرگذار باشد. در پایان، به برخی توصیه‌های مهم در خصوص مصرف روی (زینک) برای زنان اشاره می‌کنیم:

الف. زنان باردار بالای ۱۸ سال باید مصرف روزانه‌ی روی را به ۴۰ میلی گرم محدود کنند.
ب. زنان باردار زیر ۱۸ سال باید مصرف روزانه‌ی روی را به ۳۴ میلی گرم محدود کنند.
پ. زنان شیرده‌ی بالای ۱۸ سال باید مصرف روزانه‌ی روی را به ۴۰ میلی گرم محدود کنند.
ت. زنان شیرده‌ی زیر ۱۸ سال باید مصرف روزانه‌ی روی را به ۳۴ میلی گرم محدود کنند.